ÖNADLAR I

Adılı Önad ile Ayırma

Sözlemleri bir önad tamlaması şeklinde yazmayı öğrendik. Ancak tamlamalardan önadlara geçerken türkçede de yaptığımız bir söylem şekline değinerek yumuşak bir geçiş yapalım.  

Her anlatım farklıdır ve anlatımlarda vurgulanmak istenen değişir. Eğer önad tamlaması adıl kullanarak işaret ediliyor ise (işaret adılı) belirtmek istediğimiz şeyin tam olarak ne olduğunu vurgulamamız için adıldan sonra işaret (im) önadına gerek duyabiliriz.

Bir örnek ile anlatacak olursak:   

‘haadaa kitaabun jadiydun: Bu yeni kitap(tır)’

                                                Belirsiz önad tamlaması, yalın durum eki

‘haadaa al-kitaabu jadiydun: Bu kitap yeni(dir)’

‘haadaa huva al-kitaabu al-jadiydu: Bu o yeni kitap(dır)’

                                                Belirli önad tamlaması, yalın durum eki

Bu tam olarak türkçe anlatımda yaptığımız birşeydir ki yeni kitabın önceden konu edilmiş hangi kitap olduğunu gelirtmek için ‘o’ işaret (im) önadı kullanırız. ‘Bu’ kitabın yerini tuttuğu için adıldır ve ‘o’ kitabın hangi kitap olduğunu belirttiği için  önaddır. (Burada ‘o’ geçmişe gönderme yapmaktadır ve tam olarak ingilizcede kullanılan ‘the’ sözcüğünün karşılığıdır.)   

‘haadihi al-mudiyraö: Bu yönetici’ (Dişil)

‘haadihi hiya al-mudiyraö: Bu o yönetici’ (Dişil)

İlgi Belirtme

Arapçada ‘nisbaö’ olarak bilinen önadlar genellikle kişiyi bir şehir yada bir mekan ile ilişkilendirmek istenildiğinde kullanılır. Örneğin bir erkek arkadaşınız Bağgattan gelmiş ise onu tanıtırken ‘baedaadiyy: Bağdatlı’ dersiniz. Gelen bir kız arkadaşınız ise ‘baedaadiyyaö: Bağdatlı’ dersiniz.

Burada yaptığımız sözcüğün sonuna eril için ‘-iyy’ yada dişil için ‘iyyaö’ eklemektir.

Eğer sözcük ‘alif’ harfi ile bitiyorsa o zaman yapmanız gereken ‘alif’ harfini kaldırmak ve yine yukarıdaki ekleri eklemek.

Türkçeye de yerleşmiş olan ‘merkez’ ‘merkezi:markaziyy’, ‘vatan’ ‘vatani: ‘vaTaniyy’ bu yolla oluşturulmuş sözcüklerdir.